Κύριε Πρόεδρε, είναι γεγονός ότι οι ημέρες έχουν ένταση, ζούμε πραγματικά τραγικές καταστάσεις, αλλά χρειάζεται και αυτοσυγκράτηση και ψυχραιμία και σεβασμός.
Σε εξαιρετικά βαρύ κλίμα, συνεδριάζουμε και σήμερα, κατά τη δεύτερη ανάγνωση του νομοσχεδίου, και για να έρθω στα καθ’ ημάς, θέλω να τονίσω ότι το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου πιστεύουμε ότι άργησε πολύ να έρθει στην Επιτροπή μας.
Η παρέμβαση της πολιτείας, ώστε να ρυθμιστούν καταστάσεις βίας, καθώς και εκφοβισμού, που ουσιαστικά κινδυνεύουν να παγιωθούν στα σχολεία μας, πλέον επείγει. Μετά από μεγάλη περίοδο, που διανύσαμε, με τα θέματα της πανδημίας, με τα αυστηρά μέτρα περιορισμού, έχει παρατηρηθεί και το βλέπουμε όλοι, ότι υπάρχει σοβαρή αύξηση των φαινομένων γενικευμένης έντασης στα σχολεία, όπως και αύξηση των σοβαρών δυσλειτουργιών, σε θέματα επικοινωνίας στις σχολικές μονάδες, που όλο και συχνότερα καταλήγουν σε εκδηλώσεις βίας κάθε μορφής, με θύματα, δυστυχώς, πάντοτε, τους πιο ευάλωτους.
Είναι προφανές ότι έτσι και αλλιώς, οι αδύναμες σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων, των παιδιών, των δασκάλων, των καθηγητών, των γονέων και των φορέων διοίκησης, σήμερα, έχουν κλονιστεί ακόμη περισσότερο. Οι εκπαιδευτικοί, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε και από τις σημαντικές παρατηρήσεις τους, στην ακρόαση φορέων, που είχαμε χθες, αλλά και από τις συχνές στηλιτεύσεις της συμπεριφοράς αδιαφορίας της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, αισθάνονται και δικαίως θα πω, αβοήθητοι, στερούμενοι καθοδήγησης και ουσιαστικής υποστήριξης στα σοβαρά ζητήματα της σχολικής καθημερινότητας. Ενώ η απουσία πρωτοβουλιών συστηματικής και καθολικής επιμόρφωσης είναι πλέον υπαρκτή και έντονη, ταυτόχρονα, ερχόμαστε και τους επιφορτίζουμε με το ασήκωτο βάρος υλοποίησης πρακτικών και εφαρμογών, που εκφεύγουν του επιστημονικού τους πεδίου, χωρίς να υπάρχει πραγματική αρωγή και στήριξη από ειδικούς επιστήμονες.
Την ίδια ώρα, μαθήτριες και μαθητές ζουν, από τη δική τους πλευρά, μια καθημερινότητα αυτοπεριορισμού και φόβου, καθώς ανάμεσά τους είναι γενική πλέον η πεποίθηση, πως έτσι και αλλιώς, δεν λαμβάνονται υπόψη, δεν θα ακούγονται η γνώμη, οι φόβοι, οι αγωνίες τους και επιπλέον υπάρχουν και τα μαθητικά συμβούλια, που, επειδή λειτουργούν υποτυπωδώς, αδυνατούν να τους παρέχουν ασφάλεια εκπροσώπησης και προάσπισης των δικαιωμάτων τους, ειδικά, σε περιπτώσεις ενδοσχολικού εκφοβισμού. Παρά την αποσπασματικότητα, παρά την έλλειψη επαρκούς διαλόγου και τις σοβαρότατες ελλείψεις του νομοσχεδίου, με τη σκέψη ότι μια ελλειμματική ρύθμιση μιας τόσο επείγουσας κατάστασης, είναι προτιμότερη από την παντελή απουσία της πολιτείας, και με γνώμονα τις ανάγκες των ίδιων των μαθητών και των μαθητριών, την προάσπιση του καίριου δικαιώματος της ασφάλειας, μέσα στο σχολικό περιβάλλον, και τη σταθερή θέση μας ότι εδώ είμαστε για να συμβάλουμε με σοβαρότητα στο δημόσιο διάλογο και στην ορθή νομοθέτηση χωρίς μικροκομματικές σκοπιμότητες, σας καταθέτουμε σήμερα προτάσεις του ΠΑΣΟΚ Κινήματος Αλλαγής, για τη βελτίωση του προς ψήφιση σχεδίου νόμου.
Χθες η κυρία Κεραμέως διερωτώταν, αν θα υπάρξει κατάθεση κάποιων προτάσεων. Σήμερα, στη δεύτερη ανάγνωση, σας τις καταθέτουμε, σας τις παραδίδω κιόλας, κυρία Υπουργέ, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να συμβάλουμε, ουσιαστικά, σε ένα νομοσχέδιο – που να το διευκρινίσω και αυτό – επί της αρχής, ψηφίζουμε «ναι», παρόλες τις ελλείψεις, που πιστεύουμε ότι έχει, ελπίζοντας ότι με τις προτάσεις μας θα διευκολύνουμε στο να έρθει ένα πιο άρτιο νομοθέτημα στην Ολομέλεια.
Επειδή χθες, έμεινε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του νομοσχεδίου, που δεν σχολιάστηκε, λόγω έλλειψης χρόνου, επιτρέψτε μου, σήμερα, να επανέλθω και να αναφέρω κάποια σχόλια, σε σχέση με τις λοιπές διατάξεις του νομοσχεδίου, που όπως και να το κάνουμε είναι πολύ περισσότερες από το κύριο σώμα, που αφορά το σχολικό εκφοβισμό. Αναφέρομαι, λοιπόν, στα άρθρα 17,18 και 19, που έχουν να κάνουν με τη σύσταση Κέντρου Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας, με τη σύσταση Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία και Κέντρου Έρευνας Φυσικών Καταστροφών και Διαχείρισης Κρίσεων.
Σε ότι αφορά τα δύο πρώτα, δεν υπάρχουν κάποια σχόλια, σε ότι αφορά, όμως, το Κέντρο Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, θέλω πραγματικά να αποσαφηνίσετε, σε τι διαφέρουν από τα ήδη υπάρχοντα κέντρα που υπάρχουν και αναφέρομαι και στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο λειτουργεί και συντονίζει, Εθνικό Σεισμολογικό Δίκτυο, Εθνικό Δίκτυο Επιταχυνσιογράφων, Εθνικό Γεωδαιτικό Δίκτυο, Κέντρο Έγκαιρης Προειδοποίησης για τσουνάμι, σε συνεργασία με τον ΟΑΣΠ και τους σεισμολογικούς φορείς της χώρας που υπάρχουν, στο ΕΚΠΑ στο ΑΠΘ, στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο MEP, υπάρχουν πάρα πολλοί φορείς αυτή τη στιγμή, ερευνητικά κέντρα και ιδρύματα, όπως είναι η μονάδα Meteo, το κέντρο BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που παρακολουθούν πλημμύρες, πυρκαγιές, όπως και το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ. Για όλα αυτά υπάρχουν ήδη πάρα πολύ έμπειροι, πάρα πολύ ολοκληρωμένοι στη διαχείρισή τους ερευνητικοί φορείς και διερωτώμαι, η ίδρυση αυτών των τριών κέντρων έρευνας της Ακαδημίας Αθηνών, από ποια ακριβώς ανάγκη και με βάση ποιου είδους εθνικό ερευνητικό σχεδιασμό μας έχουν προκύψει;
Το άλλο είναι, με ποιο τρόπο θα αποφευχθούν, αυτό που προηγουμένως μόλις σας είπα, οι αλληλοκαλύψεις με τα υπάρχοντα ερευνητικά κέντρα και ιδρύματα. Εντάσσονται σε κάποιο μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό που έχουμε για την έρευνα και για την επιχειρησιακή δράση; Έχει υπάρξει κάποια συζήτηση, κάποιος συντονισμός, με τα υπάρχοντα ερευνητικά κέντρα ή με τα πανεπιστήμια ή με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας; Πιστεύετε, ότι φτιάχνοντας αυτά τα τρία κέντρα, επιτυγχάνεται η οποιαδήποτε οικονομία κλίμακας και συσπείρωση των ερευνητικών δυνατοτήτων που έχει η χώρα; Και τελικά μένουμε πάντα με ένα ερώτημα, όταν βλέπουμε να δημιουργούνται ad hoc τέτοια κέντρα, μήπως τελικά η ίδρυσή τους, για μια ακόμη φορά, εξυπηρετεί περισσότερο προσωπικές φιλοδοξίες και λιγότερο τις ανάγκες της πολιτείας, συμβάλλοντας ευγενώς στη διάσπαση δυνάμεων και στην αποδιοργάνωση του όποιου ερευνητικού ιστού υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα; Γιατί μην ξεχνάτε, ότι λόγω brain drain, έχει φύγει πάρα πολύς κόσμος, κυρίως από αυτό το κομμάτι της έρευνας, στο εξωτερικό.
Πηγαίνω να σχολιάσω λίγο για το ερευνητικό προσωπικό στο άρθρο 20. Χθες, πολύ σωστά είπατε, ότι η πλήρωση των θέσεων, σε ότι αφορά την ίδρυση των κέντρων αυτών της Ακαδημίας Αθηνών, θα γίνει με ανακατανομή του υφιστάμενου ερευνητικού προσωπικού που ασχολείται στα ερευνητικά κέντρα της ίδιας της Ακαδημίας Αθηνών. Επομένως, ουσιαστικά θα παίρνουμε ερευνητές από κάποια άλλα κέντρα και θα μεταφέρονται στο υπό σύσταση, αν καταλαβαίνω καλά και προκήρυξη. Η ερώτηση είναι, εάν πρώτα απ’ όλα πιστεύετε, ότι με αυτό το τρόπο θα μπορέσουν να καλυφθούν οι ανάγκες αυτών των υπό σύσταση κέντρων, γιατί δεν ξέρω αν υπάρχει τέτοιο πλεόνασμα επιστημόνων. Έχετε κάποια μελέτη στα χέρια σας και τελικά πόσο αυτή η ανακατανομή του προσωπικού, γιατί μιλάμε για έμπειρο προσωπικό, θα δημιουργήσει δυσλειτουργίες στη λειτουργία των υφιστάμενων ερευνητικών κέντρων;
Άρθρο 21. Εδώ έχουμε προσθήκη άρθρων 31.Α και 31.Ε στον νόμο 4763 του 2020. Ουσιαστικά ερχόμαστε σε παλαιότερους νόμους για να προσθέσουμε, να βελτιώσουμε, να μπορέσουμε να καλύψουμε κενά και παραλείψεις. Αφορά το μέγα θέμα της αξιολόγησης. Ξέρετε πολύ καλά, ότι όποια διαδικασία της απαραίτητης αξιολόγησης θέλουμε να έχει αποτέλεσμα, οφείλει να περιλαμβάνει όλους τους συντελεστές της εκπαίδευσης, από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τα βιβλία έως τη σχολική μονάδα και τον εκπαιδευτικό. Η συλλογική αυτοαξιολόγηση της εκπαιδευτικής μονάδας, απουσιάζει, λοιπόν, σας λέω, παντελώς στο προτεινόμενο σύστημα από εσάς, σε αντίθεση με ότι ισχύει στα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Επίσης, στο σύστημα αξιολόγησης του έργου των διευθυντών, των υποδιευθυντών, των εκπαιδευτικών, των δημόσιων ΙΕΚ που είναι στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για διαδικασία μέτρων βελτίωσης μέσα από την επιμόρφωση ή με άλλα μέσα που θα μπορούσατε κάλλιστα να έχετε προτείνει.
Η πρόβλεψη ακαταλληλότητας για τους διευθυντές, τους υποδιευθυντές και τους εκπαιδευτές, δεν βοηθάει στην υλοποίηση των αγαθών προθέσεων που συχνά εξαγγέλλει η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, αφού αφήνει εύλογες υπόνοιες στοχοποίησης ενός κλάδου από τον οποίο τελικά εξαρτάται η υλοποίηση όλων αυτών που ερχόμαστε και νομοθετούμε σήμερα.
Στο άρθρο 22 προβλέπεται ένας νέος σχεδιασμός και η δημιουργία μιας νέας πλατφόρμας, αγνοώντας την πλατφόρμα που ήδη έχει δημιουργηθεί για την αυτοαξιολόγηση των εκπαιδευτικών μονάδων και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Επίσης, αγνοεί και όλο το σχεδιασμό που έχει κάνει μέχρι σήμερα το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Ο τρόπος χειρισμού από τη μεριά του Υπουργείου, δείχνει προφανώς ότι η ηγεσία δεν έχει καθαρή εικόνα του οργανισμού που εποπτεύει. Και αυτό αν δεν είναι ομολογία αναποτελεσματικότητας και αν δεν είναι κατασπατάληση πόρων, χρόνου και ανθρώπινου δυναμικού, εξηγήστε μου εσείς τι μπορεί να είναι.
Άρθρο 23. Ξέρετε ότι στην έναρξη κάθε έτους κατάρτισης οι διευθυντές και οι υποδιευθυντές των δημόσιων ΙΕΚ συντάσσουν μία έκθεση σχετικά με τον σχεδιασμό δράσης και τον προγραμματισμό του έργου τους και στο τέλος του έτους οι ίδιοι αξιολογούν την υλοποίηση του προγραμματισμού τους, στην έκθεση απολογισμού των πεπραγμένων τους. Δεν προβλέπεται λοιπόν στα ΔΙΕΚ, σε αντίθεση με την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο συλλογικός προγραμματισμός, καθώς και η εσωτερική αξιολόγησή τους ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο, με την συμμετοχή όλων των παραγόντων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, δηλαδή εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενοι, διοικητικό προσωπικό.
Η διαδικασία αυτή δεν πληροί κανένα από τα κριτήρια, τόσο της βασικής μεθοδολογίας αυτοαξιολόγησης δημοσίων οργανισμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αναφέρομαι στο κοινό πλαίσιο αξιολόγησης, όσο και της προσαρτημένης μεθοδολογίας αυτοαξιολόγησης των εκπαιδευτικών οργανισμών, εργαλεία εξαιρετικά σημαντικά.
Άρθρο 24. Θεσμοθετείται ένα πλαίσιο αξιολόγησης των διευθυντών, των υποδιευθυντών των ΔΙΕΚ σε τρία παιδιά, χωρίς να αναφέρονται συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης, παρά μόνο κάποια ενδεικτικά. Τόσο τα κριτήρια, όσο και η βαρύτητα αυτών, καθώς και όλα τα άλλα θέματα, παραπέμπονται με μια πολύ γενική εξουσιοδότηση η οποία προστίθεται στο άρθρο 27.
Άρθρα 25 και 26. Εδώ, δυστυχώς, προβλέπονται μόνο ποινές για την περίπτωση ακαταλληλότητας. Οι μεν εκπαιδευτές τίθενται εκτός μητρώου για ένα έτος, ενώ για τους διευθυντές και τους υποδιευθυντές λήγει η θητεία τους και δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε διαδικασία επιλογής για τα επόμενα τρία χρόνια. Όλες οι άλλες βαθμίδες της αξιολόγησης δεν λαμβάνονται υπόψη, ούτε στη διαδικασία μοριοδότησης και από την επιλογή τους, αλλά ούτε και για τον σχεδιασμό δράσεων επιμόρφωσης και ενδυνάμωσής τους.
Και κλείνω με το κεφάλαιο 3, λοιπές διατάξεις. Στο άρθρο 31, έρχεστε να λύσετε κάποια θέματα των υπηρετούντων Λεκτόρων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Θέλω να σας πω ότι, ουσιαστικά έρχεστε να υιοθετήσετε δική μας πρόταση που σας είχαμε με τροπολογία καταθέσει. Είναι η υπ’ αριθμόν 1382 14/07/2022, που τότε δεν την είχατε κάνει δεκτή. Ήταν στα πλαίσια του σχεδίου νόμου «Νέοι ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Τι σας είχαμε επισημάνει τότε; Την αναγκαιότητα της χρονικής παράτασης, αναφορικά με τον καταληκτικό χρόνο ολοκλήρωσης της διδακτορικής διατριβής σε μια σειρά μελών ΔΕΠ που υπηρετούν στα ΑΕΙ. Έστω και με καθυστέρηση, χαιρόμαστε που υιοθετείτε τις προτάσεις μας, αναγνωρίζοντας εμμέσως βέβαια και τις δικές σας παραλείψεις.
Άρθρο 32, ρυθμίσεις σχετικά με την παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια. Κύριε Υπουργέ, για το θέμα αυτό πάλι σας έχουμε καταθέσει ερώτηση στις 24 Φεβρουαρίου και θεωρούμε – συμφωνούμε σε αυτό – ότι το περιεχόμενο σπουδών των μελλοντικών εκπαιδευτικών είναι καθοριστικής σημασίας για την ποιότητα του σχολείου που θέλουμε. Θέλουμε, όμως, ορισμένες διευκρινίσεις.
Το πρώτο είναι: Πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη το Ενιαίο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας; Πιστεύεται ότι έχουν διαμορφωθεί οι απαραίτητες επιστημονικές και εκπαιδευτικές προϋποθέσεις σε όλη τη χώρα, ώστε να μην προκληθούν αδικίες και ανισότητες; Τελικά, μπορείτε να μας πείτε πώς θα λειτουργήσει στα μεγάλα Πανεπιστήμια όπως είναι το ΕΚΠΑ, το ΑΠΘ, όπου υπάρχουν χιλιάδες ενδιαφερόμενοι φοιτητές που θα επιθυμούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό κι αντίστοιχα στα περιφερειακά πανεπιστήμια με δεδομένο ότι εκεί έχουμε πολύ μεγάλη διασπορά τμημάτων;
Ολοκληρώνω με κάποια άρθρα, τα οποία, ουσιαστικά, δίνουν και τον τόνο των αλλαγών που εισηγείται το Υπουργείο Παιδείας, προκειμένου να μπορέσει να λειτουργήσει ο νόμος για τα ΑΕΙ που πρόσφατα έχει ψηφιστεί. Όλες αυτές οι αλλαγές που εισηγείται το Υπουργείο Παιδείας είναι αποτέλεσμα της συνολικής αντίθεσης όλων των ενδιαφερομένων σε αυτό το νομοσχέδιο που περάσαμε το καλοκαίρι. Σας θυμίζω ότι μέχρι σήμερα καμία πρυτανική αρχή δεν έχει πάρει κάποια πρωτοβουλία για την υλοποίηση του νόμου ούτε και η ΕΘΑΑΕ έχει προχωρήσει στις δικές της υποχρεώσεις που ο νόμος προέβλεπε.
Ήδη γινόμαστε μάρτυρες όσων είχαμε προβλέψει ότι η προχειρότητα του νόμου θα δημιουργήσει. Δηλαδή, την απαίτηση για πολλές διορθωτικές διατάξεις που μερικές από αυτές συνδέονται και με την αδυναμία του ίδιου του Υπουργείου να εκδώσει τις κανονιστικές πράξεις που απαιτούνται για την υλοποίηση όσων το ίδιο νομοθέτησε σχετικά με την αρμοδιότητα του Υπουργού να παρατείνει προθεσμίες που αφορούν στα μητρώα γνωστικών αντικειμένων. Το Υπουργείο εδώ, ουσιαστικά, μας υποχρεώνει, μας επιβάλλει – θα έλεγα – να ψηφίσουμε αυτή τη διάταξη κι αυτό γιατί ακόμα δεν έχει βγάλει το Υπουργείο την κανονιστική πράξη που ο νόμος προβλέπει. Ομοίως περιμένουμε να αλλάξετε ή να μεταθέσετε την ισχύ των διατάξεων που αφορούν στην πρακτική άσκηση. Σχετικά και με τις προθεσμίες για κατάθεση προτάσεων για νέες θέσεις ΔΕΠ για το πρώτο έτος είχατε ξεχάσει στο νόμο να βάλετε άλλη προθεσμία. Η παρούσα έληξε και καταλαβαίνετε τις συνέπειες που έχει αυτό για τη λειτουργία των ΑΕΙ.
Θα ήθελα να κάνω κι ένα τελευταίο σχόλιο για το πόθεν έσχες. Όλα τα στοιχεία, οι καταθέσεις, τα ακίνητα και ό,τι άλλο είναι προσβάσιμα, τα έχει ήδη η εφορία μέσα από τους ΕΛΚΕ. Άρα, μια απλή υπεύθυνη δήλωση θα αρκούσε. Αν τώρα υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία σε άλλες χώρες, αυτό πρέπει και να δηλώνεται, αλλά να υπάρχει και ο έλεγχος και οι κυρώσεις, αν κάτι δεν λειτουργεί σωστά. Για όλα τα υπόλοιπα, όμως, θεωρούμε ότι εισάγεται μια γραφειοκρατική διαδικασία που διαιωνίζει την υποκρισία μιας δήθεν διαφάνειας και νομίζω ότι η Κυβέρνηση είχε αναλάβει μια σχετική πρωτοβουλία. Αν υπάρχει κάτι, στο οποίο μπορείτε να μας ενημερώσετε, ευχαρίστως να το ακούσουμε, κ. Υπουργέ.
Κλείνω με την εκκρεμότητα που αφήνετε με την πρόσφατη τροπολογία σας στο Νομοσχέδιο Δικαιοσύνης που σήμερα συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής δίνοντας, απλώς, παράταση στη θητεία των Πρυτανικών Αρχών σε τρία Πανεπιστήμια που έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο λόγω ισοψηφία στην ανάδειξη των νέων οργάνων. Είναι κάτι, μάλλον, με το οποίο θα ασχοληθεί η επόμενη Βουλή.
Εγώ, σας ευχαριστώ και επιβεβαιώνω την επί της αρχής θετική αποδοχή του νομοσχεδίου από το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής.
Ευχαριστώ.
Μπορείτε να δείτε το σχετικό βίντεο εδώ: