• σήμερα είμαστε πολύ πιο γερασμένοι απ’ ότι μερικές δεκαετίες παλαιότερα,
• ζούμε ασφαλώς περισσότερα χρόνια και
• δυστυχώς γεννάμε λιγότερα παιδιά και κάνουμε λιγότερους γάμους,
• Χωρίζουμε ευκολότερα, και
• η δομή των οικογενειών μας έχει αλλάξει ριζικά, ενώ
• η σχετική νομοθεσία λειτουργεί με σημαντική χρονοκαθυστέρηση να ακολουθήσει τις εξελίξεις και τις σύγχρονες οικογενειακές ανάγκες,
• Οι εναλλακτικές μορφές συμβίωσης, πχ οι δυσκολίες που ακόμη αντιμετωπίζουν οι μονογονεϊκές οικογένειες,
• η απόφαση πρώτης τεκνοποίησης σε μεγαλύτερη ηλικία,
• η ηθελημένη ατεκνία,
• η διακοπή κύησης,

είναι μερικές εκφάνσεις της πραγματικότητας που ζούμε και για την οποία δεν κάνουμε πολλά πράγματα, παρά τις αναπόδραστες επιπτώσεις που έχει στην εξέλιξη του δημογραφικού.

Σε ένα περιβάλλον ρευστότητας, κοινωνικών  αναδιαμορφώσεων και διαδοχικών κρίσεων, οι οποίες προβάλλουν ιδιαίτερα απειλητικές ακόμη και για την ύπαρξή μας (όπως η πρόσφατη πανδημική κρίση) η ανησυχία για τη δημογραφική πορεία και εξέλιξη στο μέλλον ιδιαίτερα του δυτικού κόσμου και οι επιπτώσεις της, αποκτά όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον της κοινωνίας και των ηγεσιών της.

Αυτές οι δυσοίωνες εξελίξεις των  τελευταίων δεκαετιών και η αντίδραση ή η μη αντίδραση της πολιτείας και της κοινωνίας  σε αυτά τα δεδομένα θα καθορίσουν την  πορεία το μέλλον, το μέγεθος και την ηλικιακή δομή του πληθυσμού μας τις επόμενες δεκαετίες.

Οι  προβολές που διαθέτουμε από όλες τις μελέτες απεικονίζουν μια ανησυχητική μελλοντική πραγματικότητα στο όχι και τόσο μακρινό 2050.

Σύμφωνα με αυτές:

• Η μείωση του πληθυσμού παρουσιάζεται συνεχής
• με την συρρίκνωση των νέων
• άρα και οικονομικά ενεργών πολιτών
• με αντίστοιχη αύξηση των ηλικιωμένων, η οποία δεν αναστρέφεται.

Το αν αυτή θα είναι ηπιότερη ή εντονότερη εξαρτάται πρωτίστως από  την ένταση των μεταναστευτικών ισοζυγίων, δευτερευόντως από την γονιμότητα των γενεών που θα τεκνοποιήσουν, και, σε μικρότερο βαθμό από την εξέλιξη της θνησιμότητας στις μεγάλες ηλικιακές ομάδες.

Η σημαντική μείωση του πληθυσμού στην Ελλάδα τα τελευταία έτη οφείλεται κυρίως στον εξαιρετικά χαμηλό δείκτη γονιμότητας (1,35) και στο πρόσφατο μεγάλο ρεύμα εξερχόμενης οικονομικής μετανάστευσης μονίμων κατοίκων προς το εξωτερικό (brain drain). Και οι δύο αυτές αιτίες σχετίζονται άμεσα με την οικονομική κρίση.

Ας είμαστε ειλικρινείς

• Αν δεν μπορέσουμε στον σημερινό 15αρη, 20αρη, 30αρη, 40αρη να  δημιουργήσουμε ένα σταθερό, υγιές περιβάλλον με δυνατότητες αξιοπρεπούς διαβίωσης, εργασίας, κοινωνικής ασφάλισης, εκπαίδευσης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης,
• Αν δεν μπορέσουμε να του προσφέρουμε μια σοβαρή πατρίδα που θα την αγαπάει και από την άλλη, η ίδια η πατρίδα θα σέβεται και νοιάζεται όλα αυτά τα παιδιά, ώστε να αποφασίσουν να το σκεφτούν μια δεύτερη φορά πριν φύγουν στο εξωτερικό, όπου το σίγουρο είναι ότι θα έχουν τη δυνατότητα και να ορθοποδήσουν επαγγελματικά αλλά και να δημιουργήσουν οικογένεια που θα μπορέσουν να της παρέχουν τα αυτονόητα, υγεία, παιδεία, οικονομική ασφάλεια, εργασία.
• Αν δεν συμβούν όλα αυτά τότε η δημογραφική συρρίκνωση και όλα όσα αυτή συνεπάγεται μας έχει ήδη χτυπήσει την πόρτα και είναι το Νο 1 εθνικό μας πρόβλημα. Όσο κι αν θέλουμε να πιστεύουμε ότι υπάρχει πίστωση χρόνου.

Επομένως χρειάζεται λήψη τολμηρών και ριζοσπαστικών μέτρων στο πλαίσιο μια ενεργής δημογραφικής πολιτικής. Είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία, είναι κατεπείγουσα προτεραιότητα για να μπορέσουμε να υπάρξουμε στο αύριο.

Η επιδείνωση των δημογραφικών μεγεθών επηρεάζει με τον χειρότερο τρόπο την πορεία των οικονομικών μεγεθών στο μέλλον όπως το δυνητικό προϊόν και το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, και μέσω αυτών τη χάραξη αλλά και την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής και της γενικότερης οικονομικής πολιτικής της κάθε κυβέρνησης.

Οι προσπάθειες που έχουν γίνει για την  αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος ώστε να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις του δημογραφικού αν και σοβαρές είναι μάλλον ανεπαρκείς να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα.

Στις δύσκολες μέρες των χρόνων της κρίσης, φάνταζε συζήτηση πολυτελείας συνεπώς η παραμέληση αναγκαίων πολιτικών πρωτοβουλιών για την αύξηση της γονιμότητας, την ενίσχυση της οικογένειας κυρίως κατά τη δεκαετία 2009-2019  συνέτειναν στην ένταση του προβλήματος που ήδη αντιμετωπίζουμε.

Το χειρότερο είναι ότι, 3 χρόνια μετά, προς το παρόν  ένας ολοκληρωμένος εθνικός σχεδιασμός μακροπρόθεσμης πολιτικής  παραμένει ζητούμενο.

Η συζήτηση για το δημογραφικό είναι μεγάλη, πολύπλευρη, πολυεπίπεδη.

Αυτές οι πολιτικές χρειάζονται ευρύτατες  εθνικές  συναινέσεις. Συναινέσεις για δύσκολες αλήθειες,  όπως ότι ο ένας τρόπος για να αντιμετωπίσει η Ευρώπη και όχι μόνο η Ελλάδα το δημογραφικό πρόβλημα και τις γεωπολιτικές του συνέπειες είναι και η προσέλκυση μεταναστών, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί πανάκεια. Η άσκηση σοβαρής μεταναστευτικής πολιτικής προς το συμφέρον της χώρας, ασφαλώς δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Αν δεν πιστέψουμε στην ίδια την μητρότητα και την τεράστια κοινωνική αξία που θα έπρεπε να έχει και επειδή όλες οι λύσεις για την υπογεννητικότητα περνάνε από το δρόμο της οικονομικής και εργασιακής ασφάλειας που πρέπει να αισθάνονται οι γυναίκες, χρειάζονται πιο συγκεκριμένες παρεμβάσεις για τα ζητήματα της υποαπασχόλησης, της ελαστικής εργασίας και τις συνέπειες που έχουν στη μητρότητα των γυναικών.

Και αν δεν παρέμβουμε σε νομοθετικό επίπεδο, να προσεγγίσουμε τη δυνατότητα να βρεθούν λύσεις είτε αυτό είναι η καλύτερη λειτουργία του ολοήμερου σχολείου είτε η ίδρυση περισσότερων δημοτικών βρεφονηπιακών σταθμών.

Αν δε νοιαστούμε κι αν δεν ανατρέψουμε όλα αυτά τα προβλήματα που μέχρι σήμερα καταγράφονται, για να έχουμε ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον, τότε όλο αυτό που ζούμε θα είναι μία απλή καταγραφή ενός προβλήματος, που δυστυχώς δείχνει τα δόντια του και φυσικά το να υπάρξει ένας επαναπροσδιορισμός των βασικών παραμέτρων της κοινωνικής πολιτικής είναι το Α και το Ω, είναι ο κοινός τόπος των μέχρι τώρα εισηγήσεων.

 Δείτε το σχετικό βίντεο εδώ: