“Κ. Πρόεδρε κ. Υπουργέ, κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,
Συζητάμε σήμερα την ίδρυση Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης:
- Θα μπορούσε να είναι ένα σχέδιο νόμου μεγαλόπνοο.
- Θα μπορούσε να είναι ένα σχέδιο νόμου άλμα ανάπτυξης με όχημα τον πολιτισμό.
- Θα μπορούσε να αλλάξει την εικόνα της Θεσσαλονίκης.
- Θα μπορούσε να είναι παράδειγμα καλής νομοθέτησης. Σε ένα γκρίζο και μίζερο περιβάλλον που όλα σέρνονται
- Θα μπορούσε να είναι μια ηλιαχτίδα. Όπως το φως βγαίνει από το βαθύ σκοτάδι.
Τι κρίμα που δεν έγινε έτσι.
Τι κρίμα που μια καλή προσπάθεια χάθηκε στη διευθέτηση, την τακτοποίηση, την κουτσοδιαχείρηση, το ψιλοβόλεμα.
Αλλά τι τύχη μπορεί να έχει ένα σχέδιο νόμου, που ήρθε μέσα στο τοξικό περιβάλλον:
- Απομάκρυνσης Υπουργών;
- Αποκαλύψεων και αλληλοκατηγοριών ανάμεσα σε Υπ. Εξωτερικών και Αντιπρόεδρο Υπ. Άμυνας;
- Κυβερνητικών προαναγγελιών για μερική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια;
- Με την μισή κυβέρνηση να δίνει συγχαρητήρια στον Ζάεφ, όταν η ουρά της διαφοροποιείται και “ντρέπεται” για τις πιέσεις και τους χρηματισμούς που ασκήθηκαν στους βουλευτές του VMRO, “ντρέπεται” για την Ευρώπη των αξιών;
- Με τον Υπ. Παιδείας να κάνει μπαλάκι τις ευθύνες του για τη διαφύλαξη της νομιμότητας στα τριτοβάθμια Ιδρύματα, στους ίδιους τους φοιτητές;
Τι τύχη μπορεί να έχει όταν μαθητές και φοιτητές είναι κυριολεκτικά στα κάγκελα του Υπ. Παιδείας και στο γραφείο του κ. Γαβρόγλου, με το νόμο που οι ίδιοι λένε (το ρωμαλέο μαθητικό και φοιτητικό κίνημα) ότι το Υπ. Παιδείας μετατρέπει το σχολείο σε εργοστάσιο που παράγει ανθρώπους προς κατανάλωση από την αγορά εργασίας και διαλύει τα πανεπιστήμια με τις συνενώσεις ΑΕΙ-ΤΕΙ και τις διασπάσεις τμημάτων;
Τι να κάνει ένα σχέδιο νόμου για την συνένωση μουσείων εικαστικών τεχνών Θεσσαλονίκης;
Ξεκίνησε ως μια ωραία και μεγαλόπνοη παλαιά ιδέα. Τη συνένωση του:
- Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΚΜΣΤ) και του
- Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΜΜΣΤ)
Στο εγχείρημα αυτό μετέχουν ήδη και τα μικρότερα μουσεία:
- το Μουσείο Φωτογραφίας Θες/νίκης- ιδιαίτερο τμήμα του ΚΜΣΤ,
- το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θες/νίκης -Αυτοτελές Τμήμα του ΚΜΣΤ, και
- το εν Αθήναις Μουσείο Άλεξ Μυλωνά -Κληροδότημα προς το ΜΜΣΤ.
Οι σοβαρές προσπάθειες έχουν ξεκινήσει εδώ και μία δεκαετία για την υλοποίηση αυτού του στόχου, αυτού του μακρόπνοου σχεδίου που προσέκρουε, σε σοβαρά νομικά κολλήματα. Μια μικρή ιστορική αναδρομή.
Η δωρεά έργων της συλλογής του Ιόλα το 1984 επέτρεψε την ίδρυση του Μακεδονικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, το οποίο μετεξελίχθηκε κατόπιν στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η δωρεά του Ιόλα αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο που επέτρεψε να ‘χτιστεί’ το πρώτο μουσείο σύγχρονης τέχνης της Ελλάδας. Φιλότεχνοι Θεσσαλονικείς Ιδιώτες συνεισέφεραν τα μέγιστα στην ανάπτυξή του. Μανώλης Ανδρόνικος, Παύλος Ζάννας, Κλείτος Κύρου, Κατερίνα Καμάρα, Γιώργος Κονταξάκης, Ελένη Λαζαρίδου, Γιώργος Λαζόγκας, Κωνσταντίνος Λεφάκης, Ιωάννα Μανωλεδάκη, Γιάννης και Αλεξάνδρα Μπουτάρη, Ρούλα Πατεράκη, Ξανθή Σκαρπιά-Χόιπελ, Νόρα Σκουτέρη, Δημήτρης Φατούρος κ.ά.
Η δημιουργία Κρατικού Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στη Θεσσαλονίκη είχε ανακινηθεί από το 1985 από την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη η οποία είχε υποδείξει ως έδρα του το χώρο του εγκαταλειμμένου από τα τέλη του ’60 βιομηχανικού συγκροτήματος της ΥΦΑΝΕΤ. Το 1986 η Μελίνα Μερκούρη ανέλαβε την προώθηση της ιδέας για την ίδρυση ενός Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Τελικά το 1997, ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Ευάγγελος Βενιζέλος, κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο ίδρυσης Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (Ν/2557/97, ΦΕΚ 271/ 24.12.1997). Ταυτόχρονα παραχωρήθηκε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης η Μονή Λαζαριστών, ένα ανακαινισμένο κτίριο με σκοπό την εγκατάσταση εκεί των λειτουργιών του Κ.Μ.Σ.Τ.
Το 2000, αγοράστηκαν 1275 έργα τέχνης καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας από την περίφημη Συλλογή Κωστάκη, αντί 14,2 δισεκατομμυρίων δραχμών, ποσό που εξασφαλίστηκε με ισόποσο 10ετές δάνειο του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου). Το δάνειο αποπληρώθηκε σε δέκα χρόνια με την καταβολή δόσεων των έξι εκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό που δόθηκε από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους για την αγορά έργων τέχνης και αποτελεί τη μεγαλύτερη επένδυση που έκανε ποτέ η ελληνική κυβέρνηση στην Τέχνη.
Το 2006 με ποσό 10,2 εκατομμυρίων ευρώ από το Γ’ ΚΠΣ υπογράφεται τελικά μεταξύ Υπ. Πολιτισμού και Εθνικής Τράπεζας η αγορά της ΥΦΑΝΕΤ για τη στέγαση του Μουσείου μια και η Μονή Λαζαριστών, όπου στεγάζεται η συλλογή Κωστάκη, και ο εκθεσιακός χώρος που διαθέτει το Κρατικό Μουσείο στο Λιμάνι (λόγω υγρασίας, κυρίως) δεν είναι ιδανικοί εκθεσιακοί χώροι.
Όταν προέκυψε η οικονομική κρίση, κι επομένως άρχισαν οι περικοπές της κρατικής χρηματοδότησης, αναθερμάνθηκε εξ ανάγκης η συζήτηση για τη «συγχώνευση» του Κρατικού Μουσείου και του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Η συζήτηση ξεκίνησε επί υπουργίας Π. Γερουλάνου το 2011 και συνεχίστηκε από τον Κ. Τζαβάρα, ο οποίος είχε αφήσει εκτός σχήματος το Μουσείο Φωτογραφίας με στόχο την αυτονόμησή του. Το σχέδιο, όμως, «πάγωσε» από τον Π. Παναγιωτόπουλο και αναθερμάνθηκε ως συνένωση από τους Ν. Ξυδάκη και Αρ. Μπαλτά για να υλοποιηθεί τελικά σήμερα.
Το σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟ ήρθε στην Βουλή όταν ακόμα δεν είχε κοπάσει ο εκκωφαντικός θόρυβος από τη βόμβα της παραχώρησης μνημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος που ανήκουν στον ελληνικό λαό, στην ανώνυμη Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ Α.Ε.).
Ήρθε την ώρα που ολόκληρος ο ελληνικός λαός, ζητά να δημοσιοποιηθεί:
-
- ο πλήρης κατάλογος των παραχωρηθέντων μνημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος που ανήκουν στον ελληνικό λαό και παραδόθηκαν στην ανώνυμη Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου» (ΕΤΑΔ Α.Ε.), θυγατρική εταιρεία αυτού του ευαγούς ιδρύματος (του Υπερταμείου) που θυμίζω δημιουργήθηκε για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους προς τους δανειστές της χώρας, καθώς και
- Οι όροι παράδοσής τους στον “φορέα” που είναι η ντροπή του τόπου μας και η απόδειξη της εθνικής αφερεγγυότητας.
Και το Υπουργείο σας ποιεί την νήσσα!!! Κοινώς κάνει την πάπια!!!
Που να το πει κανείς και να τον πιστέψουν!
Τόση αμέλεια, τόση προχειρότητα, τόση ασχετοσύνη, τόση ανευθυνότητα;
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στο θέμα του τι γίνεται με τα ακίνητα που έχουν εκχωρηθεί στο Υπερταμείο, μέχρι σήμερα μόνο ξόρκια έχουμε ακούσει από την αρμόδια Υπουργό και καθησυχασμούς. Όμως, το θέμα είναι μεγάλο, είναι εκεί, είναι ζωντανό και ζητά απαντήσεις.
Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,
Ένα Ν/Σ που φιλοδοξούσε να αποτελέσει πιλότο και παράδειγμα. Μοντέλο για τα πολιτιστικά πράγματα της χώρας, χάθηκε στην προσπάθεια εξάντλησης των ισορροπιών του ΥΠΠΟ. Το είπε με 10 διαφορετικούς τρόπους, σε 4 διαφορετικές συνεδριάσεις η ίδια η Υπουργός.
Προς Θεού μη διαταραχθούν οι ισορροπίες, που με κόπο κατακτήθηκαν. Το Ν/Σ ήταν δουλειά των εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου να βρεθεί μια φόρμουλα διάσωσης του ΜΜΣΤ, να κρατηθούν οι ισορροπίες και να διασωθούν θέσεις εργασίας. Κάπως έτσι έχασε το δρόμο το Ν/Σ πιλότος. Ομελέτα κυρία υπουργέ χωρίς να σπάσουν αυγά δεν γίνεται.
Από τη σύλληψή του, απέβλεπε στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δύο Μουσειακών Ιδρυμάτων, μέσω της σύνδεσής τους σε έναν κοινό οργανισμό.
Το νέο εναλλακτικό κοινό σχήμα λειτουργίας των δυο Μουσείων, θα μπορούσε όχι μόνο να αποτρέψει τη συρρίκνωση των δραστηριοτήτων θα μπορούσε αν είχε οικοδομηθεί πραγματικά κι όχι μόνο στα λόγια-ευέλικτο, να απογειώσει τον χώρο των εικαστικών τεχνών.
Τα δύο κύρια νομικά πρόσωπα του ΚΜΣΤ και το κοινωφελές ίδρυμα ΜΜΣΤ δεν συγχωνεύονται αλλά θα λειτουργούν υπό έναν νέο οργανισμό, μια ομπρέλα που ως οργανωτικό εύρημα δίνει λύση στα νομικά κωλύματα. Ένας φορέας-ομπρέλα κάτω από τον οποίο θα λειτουργούν δύο μουσειακά ιδρύματα με μοναδικής ιστορικής και αισθητικής αξίας συλλογές και δυναμική πολλαπλών δράσεων. Το όφελος από τη συνένωση αυτή, δυστυχώς παραμένει στοιχειώδες.
Για τον μεγαλύτερο εποπτευόμενο από το Υπ. Πολιτισμού Μουσειακό Οργανισμό στην χώρα με εμβέλεια που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα, με σπουδαίες συλλογές έργων ελληνικής και διεθνούς τέχνης, μοναδικής ιστορικής και αισθητικής αξίας που καλύπτουν όλα τα εικαστικά μέσα (ζωγραφική, εγκαταστάσεις, σχέδιο, βίντεο και φωτογραφία) το παρόν Ν/Σ αποδεικνύεται χρήσιμο μεν, πολύ κατώτερο των δυνατοτήτων δε.
Τα οφέλη θα μπορούσαν να είναι τεράστια από την συντονισμένη δραστηριότητα, τα ταξίδια στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, την δυνατότητα δικτύωσης με τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Δεν είναι όμως. Οι αγκυλώσεις, η ατολμία, η αναπαραγωγή γραφειοκρατικών σχημάτων, ο φόβος μην τυχόν και μείνει κανένας δυσαρεστημένος, κατάπιαν κάθε προοπτική ανάπτυξης και ξεπετάγματος της σύγχρονης τέχνης.
Κυρία υπουργέ, δουλειά της ηγεσίας είναι:
- να ακούει,
- να λαμβάνει υπόψιν τις προτάσεις, τις αντιρρήσεις, τις μελέτες που τυχόν έχουν εκπονηθεί από τους εμπλεκόμενους φορείς,
- να σταθμίζει,
- να επεξεργάζεται και τελικά
- να σχεδιάζει στρατηγικά με γνώμονα όχι την εξυπηρέτηση των φορέων αλλά την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος.
Αυτό δείχνει να το έχει λησμονήσει τελείως το παρόν σχέδιο νόμου. Για αυτό από μεγαλόπνοο έγινε μικρό, υβριδικό, δοκιμαστικό και στενόχωρο.
Η ηγεσία στο παρόν σχέδιο νόμου δεν παίρνει καμία θέση. Δεν τοποθετείται. Λογικό αφού δεν έχει όραμα. Το μόνο που ενδιαφέρει είναι η παραμονή στην καρέκλα εξουσίας. Η σύγκριση με τα μεγαθήρια της Tate Μodern και του Smithsonian μπήκε ως μπαχαρικό-νοστιμιστικό ενός άνευρου και άγευστου σχεδίου νόμου. Λυπάμαι γιατί είναι απογοητευτικό η Μοντέρνα και Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη να αντιμετωπίζεται με μπακαλίστικη μιζέρια.
Κυρία Υπουργέ,
Πόσο αυτή η συνειδητή επιλογή, του Υπουργείου μπορεί να εξυπηρετήσει τον χώρο του πολιτισμού , την εξωστρέφεια , την ευελιξία, την ανάπτυξη και τελικά την βιωσιμότητα του νέου φορέα;;;
Η απάντηση, είναι ευκολότερη από τον αλγόριθμο, που φτιάξατε για τους πόρους του νέου φορέα. Ελάχιστα. Στοιχειωδώς.
Κατά την διάρκεια της συζήτησης στην αρμόδια Επιτροπή, σας επισημάναμε όλες τις ελλείψεις και τις ασάφειες του Ν/Σ. Η μόνιμη επωδός σε κάθε παρατήρηση μας ήταν ότι σέβεστε πάρα πολύ την εμπειρία των φορέων, που τα έχουν σχεδιάσει και συμφωνήσει και γι αυτό δεν θέλετε να αλλάξετε τις ισορροπίες που έχουν επιτευχθεί.
- Γι αυτό και δεν αποδεχτήκατε το λογικό αίτημα να αναλάβει η διευθύντρια του ΜΜΣΤ, 1 από τις 3 Διευθύνσεις στην μεταβατική περίοδο παρόλο που γνωρίζει τις συλλογές και τις ιδιαιτερότητες του Μακεδονικού Μουσείου που δεν είναι κρατικό.
- Γι αυτό και φτιάχνεται ένα Οργανισμός για την μοντέρνα και την σύγχρονη τέχνη χωρίς να συμπράττουν Καλλιτέχνες. Απουσιάζει εντελώς το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.
- Γι αυτό και το ΔΣ, και ο τρόπος επιλογής των μελών του, αφήνει πολλές σκιές σχετικά με την ανεξαρτησία στον τρόπο δράσης τους, με 6 από τα 9 μέλη ελεγχόμενα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από την εκάστοτε κυβέρνηση.
- Γι αυτό και αδιευκρίνιστα παρέμειναν τα κριτήρια διορισμού, οι διαδικασίες, και ο τρόπος μοριοδότησή τους.
- Γι αυτό και το ΔΣ δεν θα ασχολείται με θέματα καλλιτεχνικού περιεχομένου. Είναι όμως «αρμόδιο για όλα γενικώς τα ζητήματα που αφορούν στη διοίκηση και διαχείριση του ΜΟΜus», Και καμία ουσιαστική απάντηση δεν πήραμε στο εύλογο το ερώτημα: Πώς θα «χαράσσει την γενική πολιτιστική πολιτική…» χωρίς να του επιτρέπεται να ασχολείται με τα καλλιτεχνικά του Οργανισμού;
- Γι αυτό και το Ν/Σ δεν προσδιορίζεται, ο ρόλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής. Μας επιβεβαιώσατε ακόμα μια φορά ότι ο ρόλος του είναι καθαρά διακοσμητικός. Αντί το Ν/Σ να την χρησιμοποιεί εκεί που είναι απαραίτητη στην χάραξη της πολιτιστικής πολιτικής του νέου οργανισμού, καταλαβαίνει ότι υπάρχει κενό αλλά δεν ξέρει ή δεν θέλει να την αξιοποιήσει και έτσι την αφήνει μετέωρη να υπάρχει για να μην γκρινιάζει κανείς ότι έμεινε εκτός.
Δεν γίνεται όμως έτσι αναπτυξιακή πολιτική στον πολιτισμό!!!
Υποστηρίξατε ότι το νέο εναλλακτικό κοινό σχήμα λειτουργίας των δυο μουσείων, αποτρέπει τη συρρίκνωση των δραστηριοτήτων και προσπαθεί να προωθήσει την ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών. Με όλα αυτά που προβλέπετε στα επιμέρους άρθρα, εσείς θεωρείτε ότι μπορεί να τα επιτύχει;
Έχετε μόνοι σας θέσει πολύ υψηλούς στόχους για την λειτουργία του νέου φορέα που το νομοσχέδιο δεν τους υποστηρίζει. Αλλά το τελευταίο που σας ενδιαφέρει είναι η δυναμική του νέου φορέα και η ανάπτυξή του.
Εκσυγχρονισμός και εξωστρέφεια που εξασφαλίζουν την βιωσιμότητα των Μουσείων είναι έννοιες άγνωστες στην κυβέρνησή σας. Γι’ αυτό δεν μπορείτε να ξεφύγετε από τον κρατισμό, την ασάφεια που υποδηλώνει χειραγώγηση και τις βαριές γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Πόροι:
Τα έσοδα που ευελπιστούσε το ΥΠΠΟ να έχει ως Μητροπολιτικός Οργανισμός προϋποθέτουν την ύπαρξη κοινού βηματισμού μεταξύ των διαφορετικών Διευθύνσεων-Μουσείων. Και τέτοιο βηματισμό δεν εξασφαλίζει το σχέδιο νόμου. Για να μην ξανααναλύσουμε το σχήμα του αλγόριθμου που φτιάξατε.
Τελικά κα Υπουργέ τι ζητάτε από το Σώμα;;;
Μας λέτε «Δοξάστε με» και ας είμαι κρυπτόμενη πίσω από τους φορείς, που με δική τους πρωτοβουλία έγινε αυτό το Ν/Σ με τις πλείστες όσες αδυναμίες και ανεπάρκειές του, που θα κριθούν στο άμεσο μέλλον.
Ελπίζετε ότι τότε, θα χρεώσετε τις αστοχίες στους φορείς και η όποια επιτυχία θα μοιάζει προσωπικό σας επίτευγμα!!!
Παρόλα που το παρόν Ν/Σ ξεκίνησε ως εμβληματικό και στην πορεία αποδείχθηκε υβριδικό, εμείς θα το στηρίξουμε. Θέλουμε να παραμείνουμε συνεπής, στηρίζοντας την προσπάθεια που ξεκινήσαμε πριν από δεκαετίες, δίνοντας μια ευκαιρία σε μια καλή ευρηματική ιδέα. Αυτής της δημιουργίας ενός Μητροπολιτικού Οργανισμού στην Θεσσαλονίκη. Της λείπουν όμως η τόλμη, το όραμα, οι αναγκαίες υπερβάσεις για να μπορέσει να λειτουργήσει και να επιτελέσει τους φιλόδοξους στόχους για τους οποίους υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε. Για να ξέρουμε όλοι γιατί μιλάμε!
Τελικά το παρόν Ν/Σ είναι “στρατηγικού χαρακτήρα” μόνο για την παραμονή σας στην εξουσία και όχι για την προαγωγή της σύγχρονης τέχνης.
Τι Ιδεολογίες, αρχές, κοινωνικές ευαισθησίες, και αριστερά πρόσημα. Όλα χαλάλι!!! Το ζήτημα είναι να ΥΠΆΡΧΕΤΕ!!!
Τα άλλα έπονται.
Τώρα δε που κοντοζυγώνει η ώρα μηδέν, μπαίνουν όλα στην άκρη. Τι διεθνείς αγορές και όνειρα για ελατήρια που θα εκτινάξουν τη χώρα προς την ανάπτυξη. Τώρα προέχουν τα δημοσκοπικά σας ποσοστά και η κομματική σας επιβίωση.
Και αυτό αποτυπώνεται δυστυχώς και σε αυτό το νομοσχέδιο.
Ευχαριστώ”.
Δείτε το σχετικό video της ομιλίας:
Δείτε το σχετικό video της δευτερολογίας: