“Καλησπέρα σε όλους,
Τελικά η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, δεν ξέφυγε ούτε αυτή τη φορά από την συνήθη πρακτική της.
Άλλο ένα σχέδιο νόμου με τον εύηχο και ελπιδοφόρο τίτλο “«Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις», ανακοινώνεται.
Ταυτόχρονα ξεκινά τεράστια επικοινωνιακή καμπάνια κλιμακούμενης έντασης και καθώς είμαστε για τα καλά στο καλοκαίρι, (έφτασε Ιούλιος), και λίγο πριν κλείσει η Βουλή, από μέρα σε μέρα, αναμένεται η κατάθεση του σχεδίου νόμου, για επεξεργασία στην Αρμόδια Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, μετά τη λήξη άλλης μιας προσχηματικής διαβούλευσης και διαλόγου.

Η Yπουργός Παιδείας θα κλείσει την παράσταση όπως την άνοιξε τον Αύγουστο του 2019, τότε με το πρώτο σχέδιο νόμου που έφερε μαζί με τα λάβαρα του «εκσυγχρονισμού» στα πανεπιστήμια, για το «πανεπιστημιακό Άσυλο», την κατάργηση «του ασύλου της ανομίας» και άλλα ρηξικέλευθα.

Τελικά, η διατύπωση της σχετικής διάταξης, δεν έλεγε τίποτα πέρα από το ότι ουσιαστικά οι αρμόδιες αρχές κάνουν τη δουλειά τους, συμπεριλαμβανομένης της επέμβασης λόγω τέλεσης αξιόποινων πράξεων, που ήταν άλλη μια τρύπα στο νερό!

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πάμπολλες θεσμικές παρεμβάσεις για μεταρρύθμιση των ελληνικών πανεπιστημίων. Κάθε κυβέρνηση που σέβεται τον εαυτό της κάνει από μία τουλάχιστον. Αυτό δείχνει τουλάχιστον 3 πράγματα:
1. Ότι το πρόβλημα στον τρόπο λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων είναι υπαρκτό και αναγνωρισμένο
2. Δεν έχουμε καταφέρει παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις να το λύσουμε και
3. Πέρα από τα όσα υποστηρίζονται από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, δεν έχουμε καταφέρει τη χάραξη εθνικής πολιτικής στην Γ’ βάθμια Εκπαίδευση.
Ακόμη και το 2011 με το νόμο 4009, νόμο Διαμαντοπούλου, σύμβολο διαλόγου και συναίνεσης που αγκαλιάστηκε όσο λίγοι, νομίσαμε πως αποκτήσαμε ένα στέρεο νόμο πλαίσιο. Δυστυχώς και αυτός άρχισε να αποδομείται από την επομένη της ψήφισής του, με αποτέλεσμα να μην προλάβει ποτέ να κριθεί στην εφαρμογή του.
Γυρίζοντας στο σήμερα, το σχέδιο νόμου της κας Κεραμέως που έχει δοθεί στη διαβούλευση, (στην πραγματικότητα σε παράλληλους μονολόγους υπουργείου, φορέων, κομμάτων) περιλαμβάνει τέσσερις άξονες:

1. Την αναβάθμιση της ποιότητας των ΑΕΙ (λέει)
Με ρυθμίσεις αυτονόητες που έρχονται με τυμπανοκρουσίες και χρονοκαθυστέρηση 10ετίας όπως:
• Διπλά/κοινά πτυχία
• Επιλογή μαθημάτων από άλλα Τμήματα/Σχολές
• «Ελληνικό Erasmus»
• Ενίσχυση πρακτικής άσκησης
• Επισκέπτες καθηγητές
Αλλά και ρυθμίσεις εξαιρετικά αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας όπως τα Προγράμματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας και ρυθμίσεις που σηκώνουν συζήτηση για την αξιοκρατική τους διαδικασία, όπως στην επιλογή των μελών ΔΕΠ.

2. Την υποτιθέμενη ενίσχυση της λειτουργικότητας
Με ένα νέο μοντέλο διοίκησης, που αντί για τα αυξημένα φίλτρα συλλογικότητας, λογοδοσίας, διαφάνειας και εξωστρέφειας που επικαλείται, στην πραγματικότητα όχι μόνο συντηρεί, αλλά υποθάλπει ένα νομοθετημένο αλισβερίσι συμβιβασμών με την πρόταση ενός απόλυτα οξύμωρου σχήματος.
Επαναφέρει ένα κακέκτυπο Συμβουλίων Διοίκησης, υποτίθεται για την εποπτεία, τη στρατηγική για την χάραξη της μελλοντικής πορείας των Ιδρυμάτων (στην πραγματικότητα αναλαμβάνουν διοικητικές αρμοδιότητες), με έναν παντοδύναμο πρύτανη, ο οποίος εκλέγεται από τα έξι εσωτερικά μέλη, συμμετέχει και προεδρεύει κιόλας στο όργανο που υποτίθεται ότι θα τον ελέγχει.
Πείτε μου,
Όση επίκληση και αν γίνεται από την ηγεσία του Υπ. Παιδείας σε ένα υποτιθέμενο σύστημα διακυβέρνησης των ΑΕΙ, που ευθυγραμμίζει τη χώρα μας με διεθνείς καλές πρακτικές Πανεπιστημίων του εξωτερικού, μπορεί να πείσει κάποιον ότι διατηρώντας όλες τις παραδοσιακές πρακτικές παραγοντισμού, αναξιοκρατίας και αδιαφάνειας όπου «Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει», πάντα με τις νομοθετικές ευλογίες της Πολιτείας θα φέρει το ελληνικό πανεπιστήμιο στα σύγχρονα πρότυπα των πανεπιστημίων του εξωτερικού;
Στον 2ο άξονα γίνεται αναφορά και σε ένα νέο ευέλικτο πλαίσιο διαχείρισης της περιουσίας των ΑΕΙ. Ας μας εξηγήσει η ηγεσία του Υπ. Παιδείας σε τι διαφέρουν οι εταιρείες Αξιοποίησης και Διαχείρισης της περιουσίας των ΑΕΙ που προτείνει ο νόμος Κεραμέως από τα ΝΠΙΔ που πρότεινε ο νόμος Διαμαντοπούλου για την πανεπιστημιακή περιουσία.
Ποια είναι η μεγάλη διαφορά; Ποια είναι η μεγάλη τομή;

3. 3ος άξονας :Προώθηση της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία.
Ωραίο ακούγεται, ένα σύγχρονο και ευέλικτο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών από τα Πανεπιστημιακά Εργαστήρια σε πολίτες/φορείς. Όπως και η αναβάθμιση του ρόλου των Πανεπιστημίων στη δια βίου εκπαίδευση μέσω των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ).
Όμως, αυτό που ευγενικά και εύηχα αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, εμπεριέχει τον κίνδυνο μετατροπής των ΑΕΙ σε πανεπιστήμια – επιχειρήσεις.
Ξεκαθαρίζουμε ότι η προώθηση της επιχειρηματικότητας από τα πανεπιστήμια και η διασύνδεση με την αγορά δεν είναι κακό, υπό την βασική προϋπόθεση όμως ότι περιλαμβάνονται και προβλέπονται με σαφήνεια οι δικλείδες ασφαλείας για τη διατήρηση του ακαδημαϊκού χαρακτήρα του πανεπιστημίου.
Επίσης καλή η επιχειρηματική σύνδεση. Δεν είναι όμως μόνο λεφτά και επιχειρήσεις. Τι γίνεται με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις Κοινωνικές Επιστήμες, την Κοινωνική Aνθρωπολογία, τη Φιλοσοφική, την Ιστορία της Τέχνης;
Με το σχέδιο νόμου, το δημόσιο πανεπιστήμιο αντιμετωπίζεται σε μεγάλο βαθμό μονοσήμαντα, σαν μια επιχείρηση ανάμεσα στις άλλες, που οφείλει μόνο του να βρει τρόπους να επιβιώσει σε συνθήκες οξύτατου εμπορικού ανταγωνισμού.
Για να αλλάξει το κέντρο βάρους του χρειάζεται πολλή και σοβαρή δουλειά.

4. 4ος άξονας Απλοποίηση του ΔΟΑΤΑΠ
Πλέον, προβλέπεται αυτόματη ακαδημαϊκή αναγνώριση για συνέχιση σπουδών και απλοποιείται η διαδικασία αναγνώρισης ακαδημαϊκού τίτλου από το εξωτερικού για εργασία στην Ελλάδα. Αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τον πολίτη, μείωση γραφειοκρατίας, ενίσχυση του braingain και στο βάθος άμεση αναγνώριση των πτυχίων των κολλεγίων.
Συνοψίζοντας
Το εμβληματικό άρθρο του Νομοσχεδίου είναι τα συμβούλια διοίκησης, γιατί από εκεί εξαρτάται η εφαρμογή όλης της νομοθετικής προσπάθειας.
Είναι η διάταξη που δυναμιτίζει και ακυρώνει ολόκληρη τη χρονοκαθυστερημένη, για μια τριετία, νομοθετική προσπάθεια που θέλει να λογίζεται ως «Μεταρρύθμιση», αλλά βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα.
Και μια και στο σχέδιο νόμου, όπως παρουσιάστηκε από την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας μεγάλη και συχνή αναφορά έγινε στο “βαρύ χαρτί” του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης και τον τρόπο διοίκησης και λειτουργίας του ΣΔ, να γίνει ξεκάθαρο στον καθένα (για να μη παραμυθιαζόμαστε) Όσον αφορά την λειτουργία και συμμετοχή του Πρύτανη, είναι άκρως παραπλανητικό και δεν έχει καμία σχέση με το Συμβούλιο Διοίκησης που προτείνει η κυβέρνηση.

Και επειδή γίνεται συχνή αναφορά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μια κουβέντα μόνο. Έχουν 25 μέλη στο Συμβούλιο Διοίκησης και μπορούν να προστεθούν και άλλα 3 μέλη της Συγκλήτου ένα εκ των οποίων είναι αντιπρύτανης):
· 9 ex-officio μέλη: the Vice-Chancellor (πρύτανης με θητεία 7 ετών), που είναι και ο πρόεδρος του ΣΔ, the Chair of the Conference of Colleges (ας πούμε ο πρόεδρος των Κολλεγίων); the two Proctors (2 Επόπτες) and the 1 Assessor; and the four Heads of Division (4 κάτι σαν Κοσμήτορες).
· 4 εξωτερικά μέλη που προτείνονται από το ΣΔ και εγκρίνονται από τη Σύγκλητο.
· 12 μέλη που εκλέγονται από τη Σύγκλητο και αντιπροσωπεύουν με συγκεκριμένο αριθμό για κάθε σχολή

Εδώ στα καθ’ ημάς, με βάση αυτά που περιγράφονται στο νομοσχέδιο είναι απολύτως εφικτό αν 4 υποψήφια εσωτερικά μέλη προ συνεννοηθούν να αποκτήσουν την απόλυτη εξουσία στο Πανεπιστήμιο!

Στο προσχέδιο του νόμου 4009/2011, τον νόμο Διαμαντοπούλου, που επίσης συχνά πυκνά επικαλείται η κυβέρνηση, προβλεπόταν η επιλογή των πρυτάνεων από τα Συμβούλια.

Αυτό που τελικά ψηφίστηκε τότε, ήταν άλλος ένας τελικά προβληματικός συμβιβασμός δηλαδή να επιλέγει το Συμβούλιο έως τρεις υποψηφίους και να γίνεται στη συνέχεια εκλογή από τα μέλη ΔΕΠ.

Το ίδιο έγινε μετά και με τους κοσμήτορες στο νόμο Αρβανιτόπουλου.

Το σχέδιο Μποδοσάκη είχε προτείνει τον ορισμό ειδικής επιτροπής (search committee) για τον πρύτανη, τους αντιπρυτάνεις και τους κοσμήτορες, και η επιλογή να γίνεται από το συμβούλιο διοίκησης. Το σκεπτικό του ήταν να υπάρχει ένα φίλτρο, μιας και το ΣΔ απλά επιλέγει από τα άτομα που προτείνει η ανεξάρτητη επιτροπή. Φυσικά αυτό εξαρτάται από το πόσο ανεξάρτητο και πλουραλιστικό είναι το ΣΔ.

Τελικά η μεταρρύθμιση στα ΑΕΙ σταμάτησε όταν ξηλώθηκε ο ν. 4009/2011 με τον πλήρη ενταφιασμό της από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

Το μεγάλο πρόβλημα των πανεπιστημίων που επιμένει να μην αντιμετωπίζεται είναι η έλλειψη πραγματικής εποπτείας, έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας των διοικήσεών τους.
Η ανομία και οι αυθαιρεσίες που επικρατούσαν συνεχίζουν απτόητες
Η κυβέρνηση, αφού ροκάνισε 3 χρόνια με αποσπασματικές–αναποτελεσματικές-ασχεδίαστες ρυθμίσεις, έρχεται τώρα στο παρά πέντε να διακηρύσσει αυτό που κυρίως ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ.
Δεν αντιμετωπίζει το καίριο πρόβλημα που είναι η έλλειψη πραγματικής εποπτείας, έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας των διοικήσεών τους.
Η ανομία και οι αυθαιρεσίες που επικρατούσαν συνεχίζουν απτόητες. Αντίθετα καλλιεργεί τη συνέχισή του με τις ευλογίες της πολιτείας.
Κι ακόμη χειρότερα, το ντύνει με ξένο δανεικό φανταχτερό και μανδύα για να το προβάλλει στις προσεχείς εκλογές ως α) συνέπεια προεκλογικών της δεσμεύσεων και β) τεραστίου μεγέθους επίτευγμα μεταρρύθμισης που εδώ και μια δεκαετία ήταν δίκαιο και η ΝΔ έκανε πράξη!

Το ν/σ που προαναγγέλλεται σε δόσεις και το περιμένουμε ως Γκραν φινάλε της θητείας της ηγεσίας του ΥΠΠΑΙΘ αρνείται πεισματικά να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, αντίθετα το επιτείνει και το “πουλά” με ξένο περιτύλιγμα.

Επικαλείται ένα εποπτικό όργανο με ανεξαρτησία ,που στην ουσία δεν υπάρχει πουθενά στο σ/ν. Του δίνει αρμοδιότητες εκτελεστικής εξουσίας (αφού το Συμβούλιο, μαζί με τον πρύτανη-πρόεδρό του, θα είναι όργανο καθημερινής διοίκησης).

Αυτό το μικρό συμβούλιο από έξι εσωτερικά και πέντε εξωτερικά μέλη, με πρόεδρο τον ίδιο τον πρύτανη, που θα είναι ένας εκ των εσωτερικών μελών, θα αποτελεί και το όργανο λογοδοσίας !! και κάπως έτσι θα επιτύχουμε την παγκόσμια καινοτομία η διοίκηση να λογοδοτεί περίπου στον εαυτό της!!! Κι επειδή κανείς δεν παρατάει τις δουλειές του για να υπογράφει και να εγκρίνει προμήθειες και υπηρεσίες μέχρι και καθαριότητας του πανεπιστημίου, αυτά τα εξωτερικά μέλη των συμβουλίων κάθε πότε θα έρχονται για να συνεδριάσουν; και ποιος δεν υποψιάζεται ότι εκείνο που θα συμβεί είναι η υποκατάστασή τους από τα εσωτερικά μέλη του ΣΔ που τους εξέλεξαν ακριβώς γι’ αυτόν τον σκοπό;

Κλείνοντας λυπάμαι που δεν αφήνει περιθώρια το σχέδιο νόμου για μια πιο αισιόδοξη εισήγηση – τοποθέτησή μου. Παραμένω πιστή στην θέση ότι τα ζητήματα Παιδείας είναι εθνικής σημασίας και γι αυτό θα περίμενα έστω και στον τελευταίο χρόνο διακυβέρνησης από τη ΝΔ περισσότερη ειλικρινή πρόθεση συγκλίσεων, ως αποτέλεσμα ενός ουσιαστικού πραγματικού διαλόγου όπου ακούς τον συνομιλητή σου και περιλαμβάνεις στο σκεπτικό σου τις θέσεις που προτείνονται είτε για να τις υιοθετήσεις είτε για να τις απορρίψεις πάντως να τις συζητήσεις.

H κυβέρνηση άφησε πολύτιμο χρόνο να περάσει. Άφησε επίσης τον ακαδημαϊκό χάρτη, όπως έχει διαμορφωθεί ανορθολογικά μετά την άκριτη πανεπιστημιοποίηση των ΤΕΙ και την εξαφάνιση της τεχνολογικής εκπαίδευσης.

Δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να εξασφαλίσει την ασφάλεια και προστασία της ακαδημαϊκής ζωής.

Πλησιάζοντας οι εκλογές προσπαθεί να περάσει, ένα σχέδιο νόμου να το κάνει σημαία.

Ένα σχέδιο νόμου με ημίμετρα και ερμαφρόδιτο διοικητικό σχήμα Άλλο ένα σχέδιο που δεν θα αποδώσει καρπούς.

Δεν χρειάζεται όλο αυτό το τέρας των 400 σελίδων με υπερνομοθέτηση επί παντός επιστητού.

Το ελληνικό πανεπιστήμιο χρειάζεται μια τελεία σε όσα έχουν ή δεν έχουν γίνει και ένα νέο ξεκίνημα κυρίως με αλλαγή της φιλοσοφίας του.

Ένα λιτό «πλαίσιο» που να αφορά κυρίως τον τρόπο διοίκησης και εποπτείας, το λειτουργικό και ακαδημαϊκό πλαίσιο, την οικονομική διαχείριση.

Τα ιδρύματα θα πρέπει να αποφασίζουν αυτά τα ίδια για τα ακαδημαϊκά και την έρευνα με τους οργανισμούς τους, τους εσωτερικούς κανονισμούς τους και τα ακαδημαϊκά όργανα του.

Αυτά να χαράξουν την φυσιογνωμία που θέλουν να έχουν η οποία δεν χρειάζεται να είναι όλα (καρμπόν) copy paste.

Αν και τίποτε ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, τα διαπιστευτήρια της ηγεσίας του Υπ. Παιδείας δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια προσμονής σε κάτι ουσιαστικό.

Κάπως έτσι, εικάζω πως και μετά την ψήφιση άλλης μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, θα συνεχίσει το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο να πορεύεται κουτσά-στραβά, αποφεύγοντας τις κακοτοπιές όταν μπορεί, ζητώντας επιπλέον χρηματοδότηση όσο μπορεί-η οποία μονίμως θα είναι ανεπαρκής-, καθηλωμένο στη μετριότητα. με λαμπρές φωτοβολίδες αριστείας που χάνονται στο σκιά της μιζέριας, της αναξιοκρατίας και το θολό τοπίο της αδιαφάνειας. Δεν ξέρω αν μετά από καμία διετία θα είμαι μέρος του ίδιου πάνελ. Εκείνο για το οποίο είμαι απογοητευτικά σίγουρη είναι ότι ένα αντίστοιχο πάνελ θα συζητά ακριβώς τα ίδια, με τα ίδια προβλήματα να παραμένουν. Εν αναμονή άλλης μιας μεταρρύθμισης.

Ευχαριστώ.”

Δείτε το σχετικό βίντεο εδώ: